Kadın organizması, doğası icabı hayatın başından en sonuna kadar değişik dönmelerden geçer. Bu zaman periyodlarına hüküm vuran çeşitli hormonlar, bedeni ve ruhsal farklılaşmaya göre bir bayanın hayatı birbirinden farklı özellikler taşıyan çeşitli evrelere göre incelenebilir. Bir evreden diğerine geçişin hangi kadında hangi yaşta olacağını düzenleyen en köklü etken ana ve babadan alınan herediter özellikler olmakla birlikte yaşanan coğrafi bölge, yeme – içme özellikleri ile çeşitli habutüel davranışlar (alkol, uyuşturucu, sigara tüketimi gibi) efektif olabilir. Kadın yaşamındaki evreler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
* Çocukluk dönemi
* Puberte ve Ergenlik dönemi
* Üreme dönemi
* Menopoz ( adetten kesilme ) dönemi
ÇOCUKLUK DÖNEMİ
Bebeklik, süt çocukluğu, oyun çocukluğu ve okul çağının büyük kısmında kız çocuğunun bedenindeki dişilere özel hormon üretme mekanizmaları duraklama içerisindedirler. Bu sebepten dolayı puberte yani ergenlik dönemine kadar görece yavaş bir boy uzaması, buna senkron nispeten yavaş olan somatik ve psikolojik gelişme dışında fazla bir fark olmaz. Kız çocuk yaşama ilk adımını attığında ortaya çıkan en belirgin hormonal değişikliklerin başında uterus içinde hamilelik sürecine ait plasental organlar tarafından salgılanan hormonların bebek kanında süretle azalmasıdır, bu hızlı hormon düşüşü az sayıda kız çocuklarında vajinadan birkaç damla kan gelmesine neden olabilmektedir. Çocukluk dönemi doğumla birlikte yenidoğan olarak başlar. Çocukluk zamanlarında dişilik hormonlarının henüz efektif olmadığı, erkek ve kız arasındaki somatik ve psikolojik farklılıkların göze batacak düzeyde olmadığı ve yavru üretiminin henüz gündemde olmadığı zaman periyodunu temsil eder. Kız bebeklerin uterus içi yaşam döneminde, gebelikte üretilen aşırı miktarlarda östrojene maruz kalmış olan meme dokusu bazı durumlarda oldukça belirgin olabilir ve bazı kız hatta erkek çocuklarında doğum sonrası ilk haftada meme başlarından anne sütüne benzer bir sümüksü bir salgı olabilir, bunu normal karşılayıp müdahale etmemek lazımdır.
ADOLESANS DÖNEM ( ERGENLİK )
Çocukluk döneminin ortalarını az geçince cinsel diferansiyasyonun ilk belirtileri peydahlanmaya yüz tutar östrojen hormonu salınımının artık artmaya başlamasıyla 10 yaşlarında meme dokusunda büyüme başlar, genital bölgede bacakarasında ve koltukaltı bölgesinde kıllanma ortaya çıkar. Bu yaşlarda boy uzama hızı göze batacak ölçüde artar ve yıllık boy uzaması 10 santimetreyi yakalayabilir.İlk adet ( regl ) kanaması ortalama 13 yaşında herhangi bir zamanda ortaya çıkar ( menarş ). Bu yaş kalıtımsal ailevi özelliklerden etkilenir. Yeryüzünde 100 yıl öncesine göre ilk adet kanaması başlangıç yaşı yaklaşık 4 – 5 yıl geri çekilmiş durumdadır. Başlangıçta regl kanaması sıklıkla yalnızca östradiol hormonu vasıtası ile ortaya çıkar. Genelde düzensiz kanamalardan oluşur. Yumurtlama hadisesi henüz olgunlaşmadığı için kız çocuğu adet kanamasını plansız zamanlarda görebilir. İlk aybaşı kanamasından ortalama 1-3 yıl sonra ovülasyon yani yumurtlamada tabloya ilave olur ve adet kanamaları 28 günde bir düzenli hale gelirler. Mevzubahis boy sıçraması sıklıkla ilk regl kamasından sonra yavaşlamaya ve sakinleşmeye başlar başlar, halk arasında buna kızımız serpildi derler. Somatik, psikolojik ve seksuel olarak dişilik yönünde farklılaşma ortalama olarak 18 – 20 yaşına kadar devam eder ve bu yaştan itibaren kadınsı özelliklerin tümü çalışır vaziyette kazanılmış olur, kız çocuğunda göğüslerdeki meme dokusunun gelişmeye başlamasıyla ergenlik yani puberte başlamış olarak kabul edilir. Pubertal dönemin ilk belirtileri bazı kız çocuklarında yapısal özelliklere bağlı olarak 13-14 yaşına kadar gecikebilir.
meme dokusunun çocukluk, ergenlik ve üreme çağında görünümü
Ergenlik çağı, kadınsı özellikleri yaratacak olan hormonların salgılarının başladığı ve giderek kadın olma yönünde özelliklerin kazanıldığı bir zaman dilimidir. Erkek ve kız çocuğu arasındaki farklılıklar bu süre içerisinde giderek belirginleşir ve bedensel, ruhsal ve cinsel kimlik ortaya çıkmaya başlar. Gebe kalma bu dönemde ender olarak da olsa mümkün olabilir. Den
Çocukluk çağından ergenlik çağına geçişin ilk belirtisi kişiden kişiye değişmekle beraber genellikle memelerin büyümesidir. Resimde meme dokusunun yaşla birlikte gelişimi ve süt salgı bezi ve kanallarının ortaya çıkışı gözlenmektedir.
ÜREME ÇAĞI
Üreme çağı kadınlığa özgü hormonal, bedensel, ruhsal ve cinsel tüm özelliklerin olgunlaştığı ve üreme, yani gebe kalarak bebek sahibi olma özelliğinin kazanıldığı ve sürdürüldüğü zaman dilimidir. Ergenlik çağından üreme çağına geçişi belirleyen sınır yumurtlama olayının devreye girmesidir.
MENOPOZ ÇAĞI
Menopoz (menapoz ve menepoz yanlış kelimelerdir) çağı üreme özelliğinin bittiği, kadınlığa özgü hormonal salgıların yavaşladığı ve adet kanamalarının kesildiği zaman dilimini temsil eder. Türk kadının ortalama menopoza girme yaşı 49 olarak kabul edilir.
Burcu Nur Demirel 